Miền Trung đang trải qua một đợt mưa lớn kỷ lục, khiến mực nước trên các con sông, đặc biệt là sông Hương tại Huế, có khả năng vượt mức đỉnh lũ đã từng ghi nhận vào năm 2020. Tình hình thời tiết phức tạp này đặt ra nhiều thách thức cho công tác ứng phó thiên tai cũng như an toàn của người dân trong khu vực.
Nguyên nhân và diễn biến mưa lớn tại miền Trung
Đợt mưa lớn tại miền Trung xuất phát từ sự kết hợp phức tạp của nhiều yếu tố khí tượng khác nhau, làm kéo dài thời gian và tăng cường lượng mưa tại khu vực này. Hiện tượng này không chỉ gây ra những trận mưa liên tục mà còn làm gia tăng nguy cơ ngập lụt ở nhiều vùng trọng điểm ven sông, đặc biệt là các tỉnh thuộc dải đất miền Trung vốn nhạy cảm với thời tiết xấu.
Tác động của không khí lạnh, dải hội tụ nhiệt đới và gió đông
Sự ảnh hưởng của khối không khí lạnh từ phía Bắc kết hợp cùng dải hội tụ nhiệt đới và dòng gió đông nam đã tạo điều kiện thuận lợi cho việc hình thành và duy trì các đám mây mưa dày đặc trên khu vực miền Trung. Không khí lạnh thổi xuống làm tăng cường sự ngưng tụ hơi nước trong khí quyển, trong khi dải hội tụ nhiệt đới cung cấp nguồn ẩm dồi dào. Thêm vào đó, gió đông tiếp tục vận chuyển hơi nước từ biển vào đất liền, tạo nên những cơn mưa kéo dài liên tục trong nhiều ngày.
Lượng mưa đo được tại các khu vực trọng điểm
Số liệu đo lượng mưa cho thấy các tỉnh như Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên Huế và Quảng Nam chịu ảnh hưởng nặng nề với lượng mưa vượt ngưỡng trung bình nhiều lần. Một số trạm đo tại Huế ghi nhận lượng mưa lên tới hàng trăm milimét trong vòng chưa đầy vài ngày, khiến cho tình trạng ngập úng diễn ra nghiêm trọng trên diện rộng.
Dự báo lượng mưa trong những ngày tới
Theo các bản tin dự báo thời tiết mới nhất, lượng mưa tại miền Trung sẽ tiếp tục duy trì ở mức cao ít nhất trong 2 đến 3 ngày tới. Các chuyên gia khí tượng cảnh báo rằng nếu không có sự thay đổi đáng kể về hệ thống thời tiết hiện tại, nguy cơ xảy ra lũ chồng lũ và ngập sâu vẫn rất lớn. Do đó, người dân cần theo dõi sát sao thông tin để chủ động phòng tránh.
Mực nước sông và tình hình thủy điện tại miền Trung
Mực nước trên các con sông chính ở miền Trung đang có xu hướng tăng mạnh do lượng nước đổ về từ các vùng thượng nguồn ngày càng lớn. Đồng thời, hoạt động điều tiết của các nhà máy thủy điện cũng tác động không nhỏ đến tình hình thủy văn tại hạ du. Việc quản lý hồ chứa thủy điện cần được phối hợp chặt chẽ để hạn chế tối đa nguy cơ gây ngập lụt thêm cho người dân vùng thấp trũng.
Mực nước hiện tại trên các sông chính: sông Bồ, sông Hương, Vu Gia, Thu Bồn
Các trạm quan trắc trên sông Bồ, sông Hương tại Huế cũng như sông Vu Gia và Thu Bồn ở Quảng Nam ghi nhận mực nước đang trên đà tăng nhanh. Đặc biệt, sông Hương có dấu hiệu tiệm cận hoặc vượt mức báo động III – mức báo động cực kỳ nguy hiểm tương tự như cơn lũ lịch sử năm 2020. Các dòng chảy được theo dõi sát sao nhằm đưa ra cảnh báo kịp thời cho người dân khu vực hạ lưu.
Việc xả lũ của các nhà máy thủy điện và ảnh hưởng đến mực nước sông
Trước áp lực dòng chảy quá lớn từ trời mưa kéo dài, nhiều nhà máy thủy điện buộc phải tiến hành xả lũ để đảm bảo an toàn công trình. Hoạt động này dù cần thiết nhưng đồng thời làm tăng lưu lượng nước đổ về hạ du một cách đột ngột, góp phần làm gia tăng nguy cơ ngập úng và gây khó khăn trong việc kiểm soát tình hình ngập lụt tại các vùng hạ lưu sông lớn. Chính quyền địa phương đã tích cực phối hợp với đơn vị quản lý thủy điện để đồng bộ kế hoạch điều tiết phù hợp với thực tế.
Dự báo mực nước lũ trong 12-24 giờ tiếp theo
Chuyên gia thủy văn dự báo trong khoảng 12 đến 24 giờ tiếp theo, nhiều tuyến sông trọng điểm sẽ tiếp tục chứng kiến mức nước tăng lên nhanh chóng do lượng mưa chưa có dấu hiệu giảm cũng như việc xả lũ từ các hồ chứa. Nước có thể vượt qua mức cảnh báo đỏ hoặc thậm chí đạt cao hơn so với đỉnh lũ năm 2020 nếu tình hình không được kiểm soát chặt chẽ ngay từ bây giờ.
Hậu quả của mưa lớn và ngập lụt tại các địa phương
Mưa lớn kéo dài khiến nhiều nơi ngập sâu
Thiên tai do mưa lớn kéo dài đã gây ra những hậu quả hết sức nghiêm trọng ở nhiều tỉnh miền Trung. Tình trạng ngập úng sâu rộng cùng nguy cơ sạt lở đất đã ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống sinh hoạt của người dân cũng như hoạt động sản xuất kinh tế của địa phương. Các khu vực đô thị như Huế và Đà Nẵng trở thành điểm nóng về ngập úng khiến giao thông bị đình trệ triền miên.
Tình trạng ngập nặng và sạt lở đất tại Huế, Đà Nẵng và các tỉnh lân cận
Nhiều xã phường ở Huế và Đà Nẵng chịu ảnh hưởng nặng bởi nước dâng cao gây ngập sâu từ vài chục cm đến cả mét tùy khu vực. Ngoài ra, địa hình miền Trung vốn có nhiều đồi núi nên tình trạng sạt lở đất xuất hiện ở một số vùng cao nguyên cũng làm gia tăng thiệt hại tài sản đồng thời đe dọa tính mạng người dân sinh sống gần đó.
Những tuyến đường bị chia cắt do mưa lớn
Hàng loạt tuyến đường giao thông huyết mạch bị chia cắt bởi nước lũ khiến việc đi lại của người dân trở nên hết sức khó khăn. Nhiều cầu nhỏ bị cuốn trôi hoặc hư hỏng nghiêm trọng buộc phải đóng tạm thời để đảm bảo an toàn. Công tác vận chuyển hàng hóa và cứu trợ cũng vì thế gặp nhiều trở ngại cần giải pháp khẩn cấp từ chính quyền địa phương.
Việc sơ tán dân cư và cứu trợ khẩn cấp ở vùng bị ảnh hưởng
Trước tình trạng nguy hiểm do lũ quét và ngập sâu, chính quyền các địa phương đã tổ chức triển khai di dời khẩn cấp hàng nghìn hộ dân sinh sống ở vùng trũng thấp cũng như những nơi có nguy cơ cao về sạt lở đất. Đồng thời lực lượng cứu trợ đã tập trung cung cấp thực phẩm thiết yếu cùng dụng cụ y tế nhằm giảm thiểu thiệt hại về người và tài sản cho cộng đồng cư dân đang bị cô lập bởi thiên tai.
Công tác ứng phó và chỉ đạo phòng chống thiên tai
Mưa lớn kéo dài khiến nhiều nơi ngập sâu
Trước diễn biến phức tạp của thiên tai, Ban Chỉ đạo Phòng thủ Dân sự Quốc gia đã liên tục ban hành các công điện khẩn nhằm chỉ đạo công tác phòng chống thiên tai tại miền Trung. Sự phối hợp giữa các cấp chính quyền địa phương với lực lượng chức năng nhằm bảo vệ tính mạng người dân và hạn chế tối đa thiệt hại vật chất được thực hiện một cách quyết liệt.
Các công điện khẩn cấp từ Ban Chỉ đạo Phòng thủ Dân sự Quốc gia
Ngay khi nhận định tình hình thời tiết ngày càng nghiêm trọng hơn dự kiến sẽ gây ra thiệt hại lớn về người và tài sản, Ban Chỉ đạo Phòng thủ Dân sự Quốc gia đã phát đi thông báo yêu cầu các tỉnh thành miền Trung phải nâng cao cảnh giác, khẩn trương rà soát lại toàn bộ kế hoạch ứng phó thiên tai nhằm đảm bảo nguồn lực luôn trong trạng thái sẵn sàng chiến đấu.
Triển khai sơ tán dân cư vùng trũng thấp và khu vực nguy hiểm
Cùng với việc ban hành công điện chỉ đạo chung, từng địa phương đã lập tức tiến hành sơ tán hàng nghìn hộ dân cư sinh sống ở khu vực dễ bị ảnh hưởng bởi lũ lụt hoặc sạt lở đất đến nơi an toàn. Các điểm tập kết sơ tán được chuẩn bị kỹ càng với đầy đủ nhu yếu phẩm cần thiết phục vụ đời sống tạm thời giúp người dân yên tâm tránh trú trước thiên tai.
Điều chỉnh lịch học và quản lý an toàn giao thông trong đợt mưa lũ
Các cơ quan chức năng đã quyết định điều chỉnh lịch học nhằm bảo đảm an toàn tuyệt đối cho học sinh trước nguy cơ bão lũ kéo đến. Đồng thời lực lượng cảnh sát giao thông phối hợp cùng chính quyền địa phương triển khai các biện pháp phân luồng đường bộ nhằm giảm thiểu ùn tắc cũng như hạn chế tối đa rủi ro tai nạn giao thông do đường trơn trượt hay nước ngập sâu.
Quản lý điều tiết hồ thủy điện nhằm đảm bảo an toàn công trình và hạ du
Cơ quan quản lý thủy lợi phối hợp chặt chẽ cùng đơn vị vận hành các hồ chứa thủy điện để cân đối điều tiết lượng xả sao cho vừa đảm bảo an toàn cấu trúc công trình vừa giảm thiểu tác động tiêu cực lên hệ thống kênh rạch phía dưới. Việc kiểm soát chặt chuỗi hồ chứa đang là yếu tố then chốt nhằm giảm áp lực dòng chảy xuống vùng hạ du vốn dễ xảy ra úng ngập.
Chuẩn bị lực lượng trang thiết bị và nhu yếu phẩm ứng cứu khẩn cấp
Mưa lớn kéo dài khiến nhiều nơi ngập sâu
Trước những diễn biến khó lường của thiên tai, việc huy động lực lượng cứu hộ cùng trang thiết bị chuyên dụng được ưu tiên hàng đầu nhằm hỗ trợ kịp thời cho người dân vùng chịu ảnh hưởng nặng nề nhất. Đồng thời việc cung cấp thực phẩm thiết yếu cũng được chuẩn bị chu đáo để đáp ứng nhu cầu sinh hoạt trong hoàn cảnh cách ly do mưa bão.
Huy động nhân lực và phương tiện tại các điểm xung yếu dễ bị cô lập
“Ban chỉ huy phòng chống thiên tai tại mỗi tỉnh đã nhanh chóng tổ chức huy động đội cứu hộ chuyên nghiệp cùng lực lượng thanh niên xung phong hỗ trợ tuần tra kiểm soát thường xuyên ở những khu vực dễ bị cô lập do nước dâng cao hoặc đất đá sạt lở. Các phương tiện như ca nô, xuồng máy cũng được bố trí kịp thời để phục vụ công tác di chuyển cứu giúp người dân gặp khó khăn.
